ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Albanian » Entry #21601


Source text in English

Translation #21601

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Kush ishte ai qe hodhi domaten e parë fatndjellese që shkaktoi revolucionin La Tomatina? Realiteti është se askush nuk e di. Ndoshta mund ishte një rebel kundershtar i sunduesit Franko, ose një karnaval që doli jashtë kontrollit te tij. Sipas versionit më të njohur të historisë, gjatë festivalit te vitit 1945 ne Los Gigantes (një parade gjigande kukullash prej kartoni), vendasit po kërkonin të organizonin një përleshje për të terhequr pak vëmendje. Te ndodhur mbi nje qerre perimesh aty pranë, ata nisën te hidhnin domate te pjekura. Kalimtare të pafajshëm u përfshinë deri sa skena mori permasat e një përleshjeje masive frutash fluturuese. Nxitësit e kesaj perleshjeje duhet te demshperblenin tregtaret e domateve, megjithate kjo jo vetem nuk e ndaloi rishfaqjen e më shumë ndeshjeve te domateve fluturuese por solli dhe lindjen e një tradite të re.

Të frikësuar nga një përshkallëzim i pakontrolluar, në vitet 1950-te autoritetet legjitimuan, modifikuan, dhe me pas rivendosen një sere dekretesh. Në vitin 1951, banoret që kundërshtuan ligjin u mbajten te burgosur derisa protesta publike bëri thirrje për lirimin e tyre. Paturpesia më e madhe ne lidhje me ndalimin e domateve ndodhi në vitin 1957, kur ithtarët mbajten një funeral domatesh te rreme shoqeruar nga nje arkivol dhe kortezh. Pas vitit 1957, qeveria lokale vendosi të terhiqet, te vendose disa rregulla, dhe te përqafoje nje traditë te një lloji tjetër.

Edhe pse domatet marrin vëmëndjen qëndrore, ato ndiqen nga një javë festimesh qe cojnë në mbylljen përfundimtare te festes. Eshtë festë e shenjtorëve patronë te qytetit Buñol, virgjëreshës Mari dhe Shën Louis Bertrand, me parada në rrugë, muzikë dhe fishekzjarre sipas mënyrës së gëzueshme Spanjolle. Në mënyre qe te forcoheni per ndeshjen tuaj të radhës, ne prag te betejës ju shërbehet një pjate tradicionale, Paella, e cila ekspozon një pjatë ikonë te Valenciàs që përbëhet nga oriz, fruta deti, shafran dhe vaj ulliri.

Sot, ky festival, i cliruar nga vargonjtë e mëparshëm, ka rregull deri ne një farë mase. Organizatorët kanë shkuar aq larg sa kanë kultivuar një shumëllojshmëri të veçantë domatesh që nuk kanë shije të mirë vetëm për ngjarjen vjetore. Festimet fillojnë rreth orës 10:00, kur pjesëmarrësit garojnë për të rrëmbyer një proshutë të fiksuar në majë të një shtylle te rrëshkitshme. Spektatorët i lagin garuesit me zorra uji ndërkohë që ata këndojnë e kërcejnë në rrugë. Kur këmbana e kishës bie ne mesditë, kamjonë te mbushur me domate vërshojne në qytet, ndërsa thirrjet me vargjet To-ma-te, To-ma-te arrijne kulmin.

Pastaj, ngjarja kryesore fillon me hedhjen e ujit nga autobotë uji. Kjo është drita jeshile qe paralajmëron fillimin e sulmeve me domate nga pjesemarresit kunder njeri tjetrit. Sulmuesit që hedhin domatet nga një largësi e madhe shënojne mbi vrasës te rremë dhe shënjojne me rreze te mesme veprimi. Sido që të jetë teknika juaj, ne fund të festës, do të dukeni (dhe ndjeheni) krejt ndryshe. Afersisht nje ore me vonë, luftetaret, te lagur nga lengu i domateve, lihen te luajne ne nje det rrugesh poroze me salce, ku zor se mund te gjendet ndonje cope e vogel domateje e mbetur. Një e shtënë e dytë topi sinjalizon fundin e betejës.


Discuss this entry