This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
This person has a SecurePRO™ card. Because this person is not a ProZ.com Plus subscriber, to view his or her SecurePRO™ card you must be a ProZ.com Business member or Plus subscriber.
Affiliations
This person is not affiliated with any business or Blue Board record at ProZ.com.
Services
Translation
Expertise
Specializes in:
Science (general)
Biology (-tech,-chem,micro-)
Philosophy
Physics
Also works in:
Chemistry; Chem Sci/Eng
Computers (general)
Cinema, Film, TV, Drama
More
Less
Rates
English to Turkish - Rates: 0.05 - 0.10 EUR per word / 10 - 20 EUR per hour
All accepted currencies
Euro (eur)
Payment methods accepted
Visa, Money order, Wire transfer
Portfolio
Sample translations submitted: 1
English to Turkish: Epictetus General field: Art/Literary Detailed field: Philosophy
Source text - English The Enchiridion
By Epictetus
Written 135 A.C.E.
1. Some things are in our control and others not. Things in our control are opinion, pursuit, desire, aversion, and, in a word, whatever are our own actions. Things not in our control are body, property, reputation, command, and, in one word, whatever are not our own actions.
The things in our control are by nature free, unrestrained, unhindered; but those not in our control are weak, slavish, restrained, belonging to others. Remember, then, that if you suppose that things which are slavish by nature are also free, and that what belongs to others is your own, then you will be hindered. You will lament, you will be disturbed, and you will find fault both with gods and men. But if you suppose that only to be your own which is your own, and what belongs to others such as it really is, then no one will ever compel you or restrain you. Further, you will find fault with no one or accuse no one. You will do nothing against your will. No one will hurt you, you will have no enemies, and you not be harmed.
Aiming therefore at such great things, remember that you must not allow yourself to be carried, even with a slight tendency, towards the attainment of lesser things. Instead, you must entirely quit some things and for the present postpone the rest. But if you would both have these great things, along with power and riches, then you will not gain even the latter, because you aim at the former too: but you will absolutely fail of the former, by which alone happiness and freedom are achieved.
Work, therefore to be able to say to every harsh appearance, "You are but an appearance, and not absolutely the thing you appear to be." And then examine it by those rules which you have, and first, and chiefly, by this: whether it concerns the things which are in our own control, or those which are not; and, if it concerns anything not in our control, be prepared to say that it is nothing to you.
2. Remember that following desire promises the attainment of that of which you are desirous; and aversion promises the avoiding that to which you are averse. However, he who fails to obtain the object of his desire is disappointed, and he who incurs the object of his aversion wretched. If, then, you confine your aversion to those objects only which are contrary to the natural use of your faculties, which you have in your own control, you will never incur anything to which you are averse. But if you are averse to sickness, or death, or poverty, you will be wretched. Remove aversion, then, from all things that are not in our control, and transfer it to things contrary to the nature of what is in our control. But, for the present, totally suppress desire: for, if you desire any of the things which are not in your own control, you must necessarily be disappointed; and of those which are, and which it would be laudable to desire, nothing is yet in your possession. Use only the appropriate actions of pursuit and avoidance; and even these lightly, and with gentleness and reservation.
3. With regard to whatever objects give you delight, are useful, or are deeply loved, remember to tell yourself of what general nature they are, beginning from the most insignificant things. If, for example, you are fond of a specific ceramic cup, remind yourself that it is only ceramic cups in general of which you are fond. Then, if it breaks, you will not be disturbed. If you kiss your child, or your wife, say that you only kiss things which are human, and thus you will not be disturbed if either of them dies.
4. When you are going about any action, remind yourself what nature the action is. If you are going to bathe, picture to yourself the things which usually happen in the bath: some people splash the water, some push, some use abusive language, and others steal. Thus you will more safely go about this action if you say to yourself, "I will now go bathe, and keep my own mind in a state conformable to nature." And in the same manner with regard to every other action. For thus, if any hindrance arises in bathing, you will have it ready to say, "It was not only to bathe that I desired, but to keep my mind in a state conformable to nature; and I will not keep it if I am bothered at things that happen.
5. Men are disturbed, not by things, but by the principles and notions which they form concerning things. Death, for instance, is not terrible, else it would have appeared so to Socrates. But the terror consists in our notion of death that it is terrible. When therefore we are hindered, or disturbed, or grieved, let us never attribute it to others, but to ourselves; that is, to our own principles. An uninstructed person will lay the fault of his own bad condition upon others. Someone just starting instruction will lay the fault on himself. Some who is perfectly instructed will place blame neither on others nor on himself.
6. Don't be prideful with any excellence that is not your own. If a horse should be prideful and say, " I am handsome," it would be supportable. But when you are prideful, and say, " I have a handsome horse," know that you are proud of what is, in fact, only the good of the horse. What, then, is your own? Only your reaction to the appearances of things. Thus, when you behave conformably to nature in reaction to how things appear, you will be proud with reason; for you will take pride in some good of your own.
7. Consider when, on a voyage, your ship is anchored; if you go on shore to get water you may along the way amuse yourself with picking up a shellish, or an onion. However, your thoughts and continual attention ought to be bent towards the ship, waiting for the captain to call on board; you must then immediately leave all these things, otherwise you will be thrown into the ship, bound neck and feet like a sheep. So it is with life. If, instead of an onion or a shellfish, you are given a wife or child, that is fine. But if the captain calls, you must run to the ship, leaving them, and regarding none of them. But if you are old, never go far from the ship: lest, when you are called, you should be unable to come in time.
8. Don't demand that things happen as you wish, but wish that they happen as they do happen, and you will go on well.
9. Sickness is a hindrance to the body, but not to your ability to choose, unless that is your choice. Lameness is a hindrance to the leg, but not to your ability to choose. Say this to yourself with regard to everything that happens, then you will see such obstacles as hindrances to something else, but not to yourself.
10. With every accident, ask yourself what abilities you have for making a proper use of it. If you see an attractive person, you will find that self-restraint is the ability you have against your desire. If you are in pain, you will find fortitude. If you hear unpleasant language, you will find patience. And thus habituated, the appearances of things will not hurry you away along with them.
11. Never say of anything, "I have lost it"; but, "I have returned it." Is your child dead? It is returned. Is your wife dead? She is returned. Is your estate taken away? Well, and is not that likewise returned? "But he who took it away is a bad man." What difference is it to you who the giver assigns to take it back? While he gives it to you to possess, take care of it; but don't view it as your own, just as travelers view a hotel.
12. If you want to improve, reject such reasonings as these: "If I neglect my affairs, I'll have no income; if I don't correct my servant, he will be bad." For it is better to die with hunger, exempt from grief and fear, than to live in affluence with perturbation; and it is better your servant should be bad, than you unhappy.
Begin therefore from little things. Is a little oil spilt? A little wine stolen? Say to yourself, "This is the price paid for apathy, for tranquillity, and nothing is to be had for nothing." When you call your servant, it is possible that he may not come; or, if he does, he may not do what you want. But he is by no means of such importance that it should be in his power to give you any disturbance.
13. If you want to improve, be content to be thought foolish and stupid with regard to external things. Don't wish to be thought to know anything; and even if you appear to be somebody important to others, distrust yourself. For, it is difficult to both keep your faculty of choice in a state conformable to nature, and at the same time acquire external things. But while you are careful about the one, you must of necessity neglect the other.
14. If you wish your children, and your wife, and your friends to live for ever, you are stupid; for you wish to be in control of things which you cannot, you wish for things that belong to others to be your own. So likewise, if you wish your servant to be without fault, you are a fool; for you wish vice not to be vice," but something else. But, if you wish to have your desires undisappointed, this is in your own control. Exercise, therefore, what is in your control. He is the master of every other person who is able to confer or remove whatever that person wishes either to have or to avoid. Whoever, then, would be free, let him wish nothing, let him decline nothing, which depends on others else he must necessarily be a slave.
15. Remember that you must behave in life as at a dinner party. Is anything brought around to you? Put out your hand and take your share with moderation. Does it pass by you? Don't stop it. Is it not yet come? Don't stretch your desire towards it, but wait till it reaches you. Do this with regard to children, to a wife, to public posts, to riches, and you will eventually be a worthy partner of the feasts of the gods. And if you don't even take the things which are set before you, but are able even to reject them, then you will not only be a partner at the feasts of the gods, but also of their empire. For, by doing this, Diogenes, Heraclitus and others like them, deservedly became, and were called, divine.
16. When you see anyone weeping in grief because his son has gone abroad, or is dead, or because he has suffered in his affairs, be careful that the appearance may not misdirect you. Instead, distinguish within your own mind, and be prepared to say, "It's not the accident that distresses this person., because it doesn't distress another person; it is the judgment which he makes about it." As far as words go, however, don't reduce yourself to his level, and certainly do not moan with him. Do not moan inwardly either.
17. Remember that you are an actor in a drama, of such a kind as the author pleases to make it. If short, of a short one; if long, of a long one. If it is his pleasure you should act a poor man, a cripple, a governor, or a private person, see that you act it naturally. For this is your business, to act well the character assigned you; to choose it is another's.
18. When a raven happens to croak unluckily, don't allow the appearance hurry you away with it, but immediately make the distinction to yourself, and say, "None of these things are foretold to me; but either to my paltry body, or property, or reputation, or children, or wife. But to me all omens are lucky, if I will. For whichever of these things happens, it is in my control to derive advantage from it."
19. You may be unconquerable, if you enter into no combat in which it is not in your own control to conquer. When, therefore, you see anyone eminent in honors, or power, or in high esteem on any other account, take heed not to be hurried away with the appearance, and to pronounce him happy; for, if the essence of good consists in things in our own control, there will be no room for envy or emulation. But, for your part, don't wish to be a general, or a senator, or a consul, but to be free; and the only way to this is a contempt of things not in our own control.
20. Remember, that not he who gives ill language or a blow insults, but the principle which represents these things as insulting. When, therefore, anyone provokes you, be assured that it is your own opinion which provokes you. Try, therefore, in the first place, not to be hurried away with the appearance. For if you once gain time and respite, you will more easily command yourself.
21. Let death and exile, and all other things which appear terrible be daily before your eyes, but chiefly death, and you win never entertain any abject thought, nor too eagerly covet anything.
22. If you have an earnest desire of attaining to philosophy, prepare yourself from the very first to be laughed at, to be sneered by the multitude, to hear them say,." He is returned to us a philosopher all at once," and " Whence this supercilious look?" Now, for your part, don't have a supercilious look indeed; but keep steadily to those things which appear best to you as one appointed by God to this station. For remember that, if you adhere to the same point, those very persons who at first ridiculed will afterwards admire you. But if you are conquered by them, you will incur a double ridicule.
23. If you ever happen to turn your attention to externals, so as to wish to please anyone, be assured that you have ruined your scheme of life. Be contented, then, in everything with being a philosopher; and, if you wish to be thought so likewise by anyone, appear so to yourself, and it will suffice you.
24. Don't allow such considerations as these distress you. "I will live in dishonor, and be nobody anywhere." For, if dishonor is an evil, you can no more be involved in any evil by the means of another, than be engaged in anything base. Is it any business of yours, then, to get power, or to be admitted to an entertainment? By no means. How, then, after all, is this a dishonor? And how is it true that you will be nobody anywhere, when you ought to be somebody in those things only which are in your own control, in which you may be of the greatest consequence? "But my friends will be unassisted." -- What do you mean by unassisted? They will not have money from you, nor will you make them Roman citizens. Who told you, then, that these are among the things in our own control, and not the affair of others? And who can give to another the things which he has not himself? "Well, but get them, then, that we too may have a share." If I can get them with the preservation of my own honor and fidelity and greatness of mind, show me the way and I will get them; but if you require me to lose my own proper good that you may gain what is not good, consider how inequitable and foolish you are. Besides, which would you rather have, a sum of money, or a friend of fidelity and honor? Rather assist me, then, to gain this character than require me to do those things by which I may lose it. Well, but my country, say you, as far as depends on me, will be unassisted. Here again, what assistance is this you mean? "It will not have porticoes nor baths of your providing." And what signifies that? Why, neither does a smith provide it with shoes, or a shoemaker with arms. It is enough if everyone fully performs his own proper business. And were you to supply it with another citizen of honor and fidelity, would not he be of use to it? Yes. Therefore neither are you yourself useless to it. "What place, then, say you, will I hold in the state?" Whatever you can hold with the preservation of your fidelity and honor. But if, by desiring to be useful to that, you lose these, of what use can you be to your country when you are become faithless and void of shame.
25. Is anyone preferred before you at an entertainment, or in a compliment, or in being admitted to a consultation? If these things are good, you ought to be glad that he has gotten them; and if they are evil, don't be grieved that you have not gotten them. And remember that you cannot, without using the same means [which others do] to acquire things not in our own control, expect to be thought worthy of an equal share of them. For how can he who does not frequent the door of any [great] man, does not attend him, does not praise him, have an equal share with him who does? You are unjust, then, and insatiable, if you are unwilling to pay the price for which these things are sold, and would have them for nothing. For how much is lettuce sold? Fifty cents, for instance. If another, then, paying fifty cents, takes the lettuce, and you, not paying it, go without them, don't imagine that he has gained any advantage over you. For as he has the lettuce, so you have the fifty cents which you did not give. So, in the present case, you have not been invited to such a person's entertainment, because you have not paid him the price for which a supper is sold. It is sold for praise; it is sold for attendance. Give him then the value, if it is for your advantage. But if you would, at the same time, not pay the one and yet receive the other, you are insatiable, and a blockhead. Have you nothing, then, instead of the supper? Yes, indeed, you have: the not praising him, whom you don't like to praise; the not bearing with his behavior at coming in.
26. The will of nature may be learned from those things in which we don't distinguish from each other. For example, when our neighbor's boy breaks a cup, or the like, we are presently ready to say, "These things will happen." Be assured, then, that when your own cup likewise is broken, you ought to be affected just as when another's cup was broken. Apply this in like manner to greater things. Is the child or wife of another dead? There is no one who would not say, "This is a human accident." but if anyone's own child happens to die, it is presently, "Alas I how wretched am I!" But it should be remembered how we are affected in hearing the same thing concerning others.
27. As a mark is not set up for the sake of missing the aim, so neither does the nature of evil exist in the world.
28. If a person gave your body to any stranger he met on his way, you would certainly be angry. And do you feel no shame in handing over your own mind to be confused and mystified by anyone who happens to verbally attack you?
29. In every affair consider what precedes and follows, and then undertake it. Otherwise you will begin with spirit; but not having thought of the consequences, when some of them appear you will shamefully desist. "I would conquer at the Olympic games." But consider what precedes and follows, and then, if it is for your advantage, engage in the affair. You must conform to rules, submit to a diet, refrain from dainties; exercise your body, whether you choose it or not, at a stated hour, in heat and cold; you must drink no cold water, nor sometimes even wine. In a word, you must give yourself up to your master, as to a physician. Then, in the combat, you may be thrown into a ditch, dislocate your arm, turn your ankle, swallow dust, be whipped, and, after all, lose the victory. When you have evaluated all this, if your inclination still holds, then go to war. Otherwise, take notice, you will behave like children who sometimes play like wrestlers, sometimes gladiators, sometimes blow a trumpet, and sometimes act a tragedy when they have seen and admired these shows. Thus you too will be at one time a wrestler, at another a gladiator, now a philosopher, then an orator; but with your whole soul, nothing at all. Like an ape, you mimic all you see, and one thing after another is sure to please you, but is out of favor as soon as it becomes familiar. For you have never entered upon anything considerately, nor after having viewed the whole matter on all sides, or made any scrutiny into it, but rashly, and with a cold inclination. Thus some, when they have seen a philosopher and heard a man speaking like Euphrates (though, indeed, who can speak like him?), have a mind to be philosophers too. Consider first, man, what the matter is, and what your own nature is able to bear. If you would be a wrestler, consider your shoulders, your back, your thighs; for different persons are made for different things. Do you think that you can act as you do, and be a philosopher? That you can eat and drink, and be angry and discontented as you are now? You must watch, you must labor, you must get the better of certain appetites, must quit your acquaintance, be despised by your servant, be laughed at by those you meet; come off worse than others in everything, in magistracies, in honors, in courts of judicature. When you have considered all these things round, approach, if you please; if, by parting with them, you have a mind to purchase apathy, freedom, and tranquillity. If not, don't come here; don't, like children, be one while a philosopher, then a publican, then an orator, and then one of Caesar's officers. These things are not consistent. You must be one man, either good or bad. You must cultivate either your own ruling faculty or externals, and apply yourself either to things within or without you; that is, be either a philosopher, or one of the vulgar.
30. Duties are universally measured by relations. Is anyone a father? If so, it is implied that the children should take care of him, submit to him in everything, patiently listen to his reproaches, his correction. But he is a bad father. Is you naturally entitled, then, to a good father? No, only to a father. Is a brother unjust? Well, keep your own situation towards him. Consider not what he does, but what you are to do to keep your own faculty of choice in a state conformable to nature. For another will not hurt you unless you please. You will then be hurt when you think you are hurt. In this manner, therefore, you will find, from the idea of a neighbor, a citizen, a general, the corresponding duties if you accustom yourself to contemplate the several relations.
31. Be assured that the essential property of piety towards the gods is to form right opinions concerning them, as existing "I and as governing the universe with goodness and justice. And fix yourself in this resolution, to obey them, and yield to them, and willingly follow them in all events, as produced by the most perfect understanding. For thus you will never find fault with the gods, nor accuse them as neglecting you. And it is not possible for this to be effected any other way than by withdrawing yourself from things not in our own control, and placing good or evil in those only which are. For if you suppose any of the things not in our own control to be either good or evil, when you are disappointed of what you wish, or incur what you would avoid, you must necessarily find fault with and blame the authors. For every animal is naturally formed to fly and abhor things that appear hurtful, and the causes of them; and to pursue and admire those which appear beneficial, and the causes of them. It is impractical, then, that one who supposes himself to be hurt should be happy about the person who, he thinks, hurts him, just as it is impossible to be happy about the hurt itself. Hence, also, a father is reviled by a son, when he does not impart to him the things which he takes to be good; and the supposing empire to be a good made Polynices and Eteocles mutually enemies. On this account the husbandman, the sailor, the merchant, on this account those who lose wives and children, revile the gods. For where interest is, there too is piety placed. So that, whoever is careful to regulate his desires and aversions as he ought, is, by the very same means, careful of piety likewise. But it is also incumbent on everyone to offer libations and sacrifices and first fruits, conformably to the customs of his country, with purity, and not in a slovenly manner, nor negligently, nor sparingly, nor beyond his ability.
32. When you have recourse to divination, remember that you know not what the event will be, and you come to learn it of the diviner; but of what nature it is you know before you come, at least if you are a philosopher. For if it is among the things not in our own control, it can by no means be either good or evil. Don't, therefore, bring either desire or aversion with you to the diviner (else you will approach him trembling), but first acquire a distinct knowledge that every event is indifferent and nothing to you., of whatever sort it may be, for it will be in your power to make a right use of it, and this no one can hinder; then come with confidence to the gods, as your counselors, and afterwards, when any counsel is given you, remember what counselors you have assumed, and whose advice you will neglect if you disobey. Come to divination, as Socrates prescribed, in cases of which the whole consideration relates to the event, and in which no opportunities are afforded by reason, or any other art, to discover the thing proposed to be learned. When, therefore, it is our duty to share the danger of a friend or of our country, we ought not to consult the oracle whether we will share it with them or not. For, though the diviner should forewarn you that the victims are unfavorable, this means no more than that either death or mutilation or exile is portended. But we have reason within us, and it directs, even with these hazards, to the greater diviner, the Pythian god, who cast out of the temple the person who gave no assistance to his friend while another was murdering him.
33. Immediately prescribe some character and form of conduce to yourself, which you may keep both alone and in company.
Be for the most part silent, or speak merely what is necessary, and in few words. We may, however, enter, though sparingly, into discourse sometimes when occasion calls for it, but not on any of the common subjects, of gladiators, or horse races, or athletic champions, or feasts, the vulgar topics of conversation; but principally not of men, so as either to blame, or praise, or make comparisons. If you are able, then, by your own conversation bring over that of your company to proper subjects; but, if you happen to be taken among strangers, be silent.
Don't allow your laughter be much, nor on many occasions, nor profuse.
Avoid swearing, if possible, altogether; if not, as far as you are able.
Avoid public and vulgar entertainments; but, if ever an occasion calls you to them, keep your attention upon the stretch, that you may not imperceptibly slide into vulgar manners. For be assured that if a person be ever so sound himself, yet, if his companion be infected, he who converses with him will be infected likewise.
Provide things relating to the body no further than mere use; as meat, drink, clothing, house, family. But strike off and reject everything relating to show and delicacy.
As far as possible, before marriage, keep yourself pure from familiarities with women, and, if you indulge them, let it be lawfully." But don't therefore be troublesome and full of reproofs to those who use these liberties, nor frequently boast that you yourself don't.
If anyone tells you that such a person speaks ill of you, don't make excuses about what is said of you, but answer: " He does not know my other faults, else he would not have mentioned only these."
It is not necessary for you to appear often at public spectacles; but if ever there is a proper occasion for you to be there, don't appear more solicitous for anyone than for yourself; that is, wish things to be only just as they are, and him only to conquer who is the conqueror, for thus you will meet with no hindrance. But abstain entirely from declamations and derision and violent emotions. And when you come away, don't discourse a great deal on what has passed, and what does not contribute to your own amendment. For it would appear by such discourse that you were immoderately struck with the show.
Go not [of your own accord] to the rehearsals of any
authors , nor appear [at them] readily. But, if you do appear, keepyour gravity and sedateness, and at the same time avoid being morose.
When you are going to confer with anyone, and particularly of those in a superior station, represent to yourself how Socrates or Zeno would behave in such a case, and you will not be at a loss to make a proper use of whatever may occur.
When you are going to any of the people in power, represent to yourself that you will not find him at home; that you will not be admitted; that the doors will not be opened to you; that he will take no notice of you. If, with all this, it is your duty to go, bear what happens, and never say [to yourself], " It was not worth so much." For this is vulgar, and like a man dazed by external things.
In parties of conversation, avoid a frequent and excessive mention of your own actions and dangers. For, however agreeable it may be to yourself to mention the risks you have run, it is not equally agreeable to others to hear your adventures. Avoid, likewise, an endeavor to excite laughter. For this is a slippery point, which may throw you into vulgar manners, and, besides, may be apt to lessen you in the esteem of your acquaintance. Approaches to indecent discourse are likewise dangerous. Whenever, therefore, anything of this sort happens, if there be a proper opportunity, rebuke him who makes advances that way; or, at least, by silence and blushing and a forbidding look, show yourself to be displeased by such talk.
34. If you are struck by the appearance of any promised pleasure, guard yourself against being hurried away by it; but let the affair wait your leisure, and procure yourself some delay. Then bring to your mind both points of time: that in which you will enjoy the pleasure, and that in which you will repent and reproach yourself after you have enjoyed it; and set before you, in opposition to these, how you will be glad and applaud yourself if you abstain. And even though it should appear to you a seasonable gratification, take heed that its enticing, and agreeable and attractive force may not subdue you; but set in opposition to this how much better it is to be conscious of having gained so great a victory.
35. When you do anything from a clear judgment that it ought to be done, never shun the being seen to do it, even though the world should make a wrong supposition about it; for, if you don't act right, shun the action itself; but, if you do, why are you afraid of those who censure you wrongly?
36. As the proposition, "Either it is day or it is night," is extremely proper for a disjunctive argument, but quite improper in a conjunctive one, so, at a feast, to choose the largest share is very suitable to the bodily appetite, but utterly inconsistent with the social spirit of an entertainment. When you eat with another, then, remember not only the value of those things which are set before you to the body, but the value of that behavior which ought to be observed towards the person who gives the entertainment.
37. If you have assumed any character above your strength, you have both made an ill figure in that and quitted one which you might have supported.
38. When walking, you are careful not to step on a nail or turn your foot; so likewise be careful not to hurt the ruling faculty of your mind. And, if we were to guard against this in every action, we should undertake the action with the greater safety.
39. The body is to everyone the measure of the possessions proper for it, just as the foot is of the shoe. If, therefore, you stop at this, you will keep the measure; but if you move beyond it, you must necessarily be carried forward, as down a cliff; as in the case of a shoe, if you go beyond its fitness to the foot, it comes first to be gilded, then purple, and then studded with jewels. For to that which once exceeds a due measure, there is no bound.
40. Women from fourteen years old are flattered with the title of "mistresses" by the men. Therefore, perceiving that they are regarded only as qualified to give the men pleasure, they begin to adorn themselves, and in that to place ill their hopes. We should, therefore, fix our attention on making them sensible that they are valued for the appearance of decent, modest and discreet behavior.
41. It is a mark of want of genius to spend much time in things relating to the body, as to be long in our exercises, in eating and drinking, and in the discharge of other animal functions. These should be done incidentally and slightly, and our whole attention be engaged in the care of the understanding.
42. When any person harms you, or speaks badly of you, remember that he acts or speaks from a supposition of its being his duty. Now, it is not possible that he should follow what appears right to you, but what appears so to himself. Therefore, if he judges from a wrong appearance, he is the person hurt, since he too is the person deceived. For if anyone should suppose a true proposition to be false, the proposition is not hurt, but he who is deceived about it. Setting out, then, from these principles, you will meekly bear a person who reviles you, for you will say upon every occasion, "It seemed so to him."
43. Everything has two handles, the one by which it may be carried, the other by which it cannot. If your brother acts unjustly, don't lay hold on the action by the handle of his injustice, for by that it cannot be carried; but by the opposite, that he is your brother, that he was brought up with you; and thus you will lay hold on it, as it is to be carried.
44. These reasonings are unconnected: "I am richer than you, therefore I am better"; "I am more eloquent than you, therefore I am better." The connection is rather this: "I am richer than you, therefore my property is greater than yours;" "I am more eloquent than you, therefore my style is better than yours." But you, after all, are neither property nor style.
45. Does anyone bathe in a mighty little time? Don't say that he does it ill, but in a mighty little time. Does anyone drink a great quantity of wine? Don't say that he does ill, but that he drinks a great quantity. For, unless you perfectly understand the principle from which anyone acts, how should you know if he acts ill? Thus you will not run the hazard of assenting to any appearances but such as you fully comprehend.
46. Never call yourself a philosopher, nor talk a great deal among the unlearned about theorems, but act conformably to them. Thus, at an entertainment, don't talk how persons ought to eat, but eat as you ought. For remember that in this manner Socrates also universally avoided all ostentation. And when persons came to him and desired to be recommended by him to philosophers, he took and- recommended them, so well did he bear being overlooked. So that if ever any talk should happen among the unlearned concerning philosophic theorems, be you, for the most part, silent. For there is great danger in immediately throwing out what you have not digested. And, if anyone tells you that you know nothing, and you are not nettled at it, then you may be sure that you have begun your business. For sheep don't throw up the grass to show the shepherds how much they have eaten; but, inwardly digesting their food, they outwardly produce wool and milk. Thus, therefore, do you likewise not show theorems to the unlearned, but the actions produced by them after they have been digested.
47. When you have brought yourself to supply the necessities of your body at a small price, don't pique yourself upon it; nor, if you drink water, be saying upon every occasion, "I drink water." But first consider how much more sparing and patient of hardship the poor are than we. But if at any time you would inure yourself by exercise to labor, and bearing hard trials, do it for your own sake, and not for the world; don't grasp statues, but, when you are violently thirsty, take a little cold water in your mouth, and spurt it out and tell nobody.
48. The condition and characteristic of a vulgar person, is, that he never expects either benefit or hurt from himself, but from externals. The condition and characteristic of a philosopher is, that he expects all hurt and benefit from himself. The marks of a proficient are, that he censures no one, praises no one, blames no one, accuses no one, says nothing concerning himself as being anybody, or knowing anything: when he is, in any instance, hindered or restrained, he accuses himself; and, if he is praised, he secretly laughs at the person who praises him; and, if he is censured, he makes no defense. But he goes about with the caution of sick or injured people, dreading to move anything that is set right, before it is perfectly fixed. He suppresses all desire in himself; he transfers his aversion to those things only which thwart the proper use of our own faculty of choice; the exertion of his active powers towards anything is very gentle; if he appears stupid or ignorant, he does not care, and, in a word, he watches himself as an enemy, and one in ambush.
49. When anyone shows himself overly confident in ability to understand and interpret the works of Chrysippus, say to yourself, " Unless Chrysippus had written obscurely, this person would have had no subject for his vanity. But what do I desire? To understand nature and follow her. I ask, then, who interprets her, and, finding Chrysippus does, I have recourse to him. I don't understand his writings. I seek, therefore, one to interpret them." So far there is nothing to value myself upon. And when I find an interpreter, what remains is to make use of his instructions. This alone is the valuable thing. But, if I admire nothing but merely the interpretation, what do I become more than a grammarian instead of a philosopher? Except, indeed, that instead of Homer I interpret Chrysippus. When anyone, therefore, desires me to read Chrysippus to him, I rather blush when I cannot show my actions agreeable and consonant to his discourse.
50. Whatever moral rules you have deliberately proposed to yourself. abide by them as they were laws, and as if you would be guilty of impiety by violating any of them. Don't regard what anyone says of you, for this, after all, is no concern of yours. How long, then, will you put off thinking yourself worthy of the highest improvements and follow the distinctions of reason? You have received the philosophical theorems, with which you ought to be familiar, and you have been familiar with them. What other master, then, do you wait for, to throw upon that the delay of reforming yourself? You are no longer a boy, but a grown man. If, therefore, you will be negligent and slothful, and always add procrastination to procrastination, purpose to purpose, and fix day after day in which you will attend to yourself, you will insensibly continue without proficiency, and, living and dying, persevere in being one of the vulgar. This instant, then, think yourself worthy of living as a man grown up, and a proficient. Let whatever appears to be the best be to you an inviolable law. And if any instance of pain or pleasure, or glory or disgrace, is set before you, remember that now is the combat, now the Olympiad comes on, nor can it be put off. By once being defeated and giving way, proficiency is lost, or by the contrary preserved. Thus Socrates became perfect, improving himself by everything. attending to nothing but reason. And though you are not yet a Socrates, you ought, however, to live as one desirous of becoming a Socrates.
51. The first and most necessary topic in philosophy is that of the use of moral theorems, such as, "We ought not to lie;" the second is that of demonstrations, such as, "What is the origin of our obligation not to lie;" the third gives strength and articulation to the other two, such as, "What is the origin of this is a demonstration." For what is demonstration? What is consequence? What contradiction? What truth? What falsehood? The third topic, then, is necessary on the account of the second, and the second on the account of the first. But the most necessary, and that whereon we ought to rest, is the first. But we act just on the contrary. For we spend all our time on the third topic, and employ all our diligence about that, and entirely neglect the first. Therefore, at the same time that we lie, we are immediately prepared to show how it is demonstrated that lying is not right.
52. Upon all occasions we ought to have these maxims ready at hand:
"Conduct me, Jove, and you, 0 Destiny,
Wherever your decrees have fixed my station."
Cleanthes
"I follow cheerfully; and, did I not,
Wicked and wretched, I must follow still
Whoever yields properly to Fate, is deemed
Wise among men, and knows the laws of heaven."
Euripides, Frag. 965
And this third:
"0 Crito, if it thus pleases the gods, thus let it be. Anytus and Melitus may kill me indeed, but hurt me they cannot."
Plato's Crito and Apology
THE END
Translation - Turkish Kılavuz Kitap
Epiktetus
M.S. 135 yılında yazılmıştır.
1.Bazı şeyler elimizdedir, bazıları değildir. Elimizde olanlar, kanaatlerimiz, meşgalelerimiz, arzularımız, nefretlerimiz, yani kontrolü bizde olan şeylerdir. Elimizde olmayanlarsa, servet, şöhret, makam gibi şeylerdir.
Elimizde olan şeyler, doğası icabı özgür, kısıtlanmamış, engellenmemiş şeyler iken, elimizde olmayanlar, boyunduruk altında, sınırlandırılmış, başkalarına ait şeylerdir. Öyleyse, şunu unutma ki, doğası gereği boyunduruk altında olan şeylerin aynı zamanda özgür olduğunu zannedersen, ve başkalarına ait olan şeyleri kendininmiş gibi varsayarsan, önüne engeller çıkar. Üzülürsün, rahatsız olursun, Allah’ta ve insanlarda hata bulmaya kalkarsın. Fakat, yalnızca sana ait olanı kendinin, başkalarına ait olanı da olduğu gibi kabul edersen, kimse seni ne zorlayabilecek ne de sınırlandırabilecektir. Daha da ötesi, bunu yapabilirsen, kimsede hata bulmazsın ve kimseyi suçlamazsın. İstediğinin dışında hiçbir şey yapmazsın. Böylelikle, kimse sana zarar veremeyecek, hiçbir düşman kazanmayacaksın ve zarar görmeyeceksin.
Böyle büyük şeyleri hedeflerken, kendinin daha önemsiz şeyleri elde etmeye az da olsa meyletmesine izin vermemelisin. Onun yerine, bazı şeyleri tamamen terk etmelisin ve diğerlerini de şimdilik ertelemelisin. Fakat, bu büyük şeyleri, güç ve zenginlikle birlikte elde etmeye çalışırsan, belki de, öncekini de hedeflediğin için, sonrakini bile kazanamayacaksın: fakat, kendisiyle mutluluğun ve özgürlüğün kazanıldığı önceki şeyleri kesinlikle kaybedeceksin.
Öyleyse, karşılaştığın her musibet karşısında, “Sen sadece bir görünüşsün, ve kesinlikle göründüğün şey değilsin” diyebilmek için çalış. Ve onu, sahip olduğun bu kurallarla, özellikle de, elimizde olan şeylerden olup olmadığı yönünden incele ve eğer elimizde olmayan şeylerden ise senin için hiçbir şey ifade etmediğini söylemeye hazır ol.
2. Arzu etmek, arzuladığın şeyin elde edilmesini sağlar, nefret ise, nefret ettiğin şeyden kaçınmayı temin eder. Arzuladığı şeyi elde edemeyen hayal kırıklığına uğrar, nefret ettiği şeye maruz kalan ise üzülür. Öyleyse, nefretini, kendi kontrolünde olan nesnelerle sınırlarsan, nefret ettiğin hiçbir şeye maruz kalmazsın. Fakat, hastalıktan, ya da ölümden, ya da fakirlikten nefret ediyorsan, üzüleceksin. Öyleyse, kontrolün olmayan bütün şeylerden nefretini kaldır ve onu kontrolümüzde olan şeylere yönlendir. Fakat, şimdilik bütün arzularını bastır: çünkü, kontrolünde olmayan herhangi bir şeyi arzularsan mutlaka hayal kırıklığına uğrarsın ve arzulamaya değer hiçbir şeye henüz sahip değilsin. Elde etme ve kaçınma fiillerinden sadece uygun olanları ve bunları da bir dereceye kadar, nazikçe ve dikkatle kullan.
3. Sana zevk veren, faydalı veya derinden sevdiğin hangi nesneler varsa, en basit şeylerden başlayarak, kendine onların genel tabiatının ne olduğunu telkin etmeyi unutma. Mesela, özel bir seramik çömleği seviyorsan, kendine, sevdiğin şeyin topraktan yapılma bir çömlek olduğunu hatırlat. Böyle yaparsan, o çömlek kırıldığında çok fazla üzülmezsin. Çocuğunu ya da karını öperken, sonuç itibariyle fani bir insanı öptüğünü hatırla ki, onlardan biri ölürse çok fazla üzülmeyesin.
4. Herhangi bir iş yapmaya niyetlendiğinde, kendine o işin doğasının ne olduğunu hatırlat. Mesela, hamama gideceksen, hamamda genellikle cereyan eden şeyleri kendine resmet: Bazı kişilerin birbirilerini ıslattıklarını, itip kaktıklarını, bazılarının rahatsız edici bir dil kullandığını ve bazılarının hırsızlık yaptığını düşün. Eğer kendi kendine: “Şimdi hamama gidiyorum, ve zihnimi doğayla uyumlu bir halde tutacağım” dersen, bu işi daha güvenli bir şekilde yapabilirsin. Diğer bütün işlerde de aynısı geçerlidir. Böylece, hamamda herhangi bir problem yaşarsan: “İstediğim şey sadece banyo yapmak değildi, aynı zamanda zihnimi doğayla uyumlu bir halde tutmaktı, fakat, olan şeylere canım sıkılırsa bunu gerçekleştiremem” demeye hazır olmuş olursun.
5. İnsanlar, şeylerden değil, şeylerle alakalı oluşturdukları prensipler ve fikirlerden dolayı rahatsız olurlar. Ölüm mesela, kendi zatında kötü bir şey değildir, öyle olsaydı Sokrates’e de öyle görünürdü. Fakat dehşet, ölümün kötü olduğuna dair sahip olduğumuz fikirle ilgilidir. Öyleyse, her ne zaman bir işe kalkışırken engellendiğimizde, rahatsız edildiğimizde ya da üzüldüğümüzde bunu hiçbir zaman başkalarına bağlamamalı, kendimize, yani kendi prensiplerimize bağlamalıyız. Bu bilgilerin öğretilmediği bir kişi kendi kötü durumu için başkalarını suçlayacaktır. Bunları öğrenmeye başlayan kişi, kendini suçlayacaktır. Bu dediklerimizi mükemmel bir şekilde anlayan kişi ise ne başkalarını ne de kendisini suçlayacaktır.
6. Kendine ait olmayan hiçbir şeyle gururlanma. Eğer bir at gururlansa ve “Ben çok güzelim” dese bu kabul edilebilir. Fakat sen gururlanır ve “Çok güzel bir atım var” dersen, gururlandığın şeyin gerçekte sadece atın iyiliği olduğunu bil. Öyleyse burada sana ait olan şey nedir? Sadece eşyanın görünüşüne karşı cevap verdiğin tutumundur. Şeylerin nasıl göründüğü karşısında doğaya uygun olarak hareket edersen, aklınla gururlanırsın, çünkü böylelikle kendine ait olan bir iyilikle gururlanmış olacaksın.
7. Bir yolculuk esnasında geminin demir attığını düşün, bu arada su almak için kıyıya gittiğinde bir midye ya da bir mantar bularak kendini eğlendirmeye çalışabilirsin. Fakat, düşüncelerin ve dikkatin yani aklın her zaman gemide olmalı, kaptanın yolcuları çağırmasını beklemelisin ve çağrıldığında bütün bu şeyleri hemen terk etmelisin, bunu yapmazsan seni eli ayağı bağlı bir hayvan gibi gemiye getireceklerdir. Bütün hayat da böyledir. Eğer, bir mantar ya da midye yerine sana bir eş ya da bir çocuk verilirse bu güzeldir. Fakat kaptan çağırırsa, bütün bunları terk ederek gemiye koşmalı ve arkada bıraktıklarını hiç düşünmemelisin. Ayrıca, eğer yaşlıysan, gemiden çok fazla uzaklaşma, çünkü, çağrıldığın vakit zamanında yetişemeyebilirsin.
8. Şeylerin senin arzu ettiğin gibi olmasını isteme, nasıl oluyorlarsa öyle olmalarını iste, böyle yaparsan her zaman mutlu olursun.
9. Hastalık vücut için bir engeldir, fakat kendin tercih etmedikçe, tercih etme kabiliyetin için bir engel değildir. Topallık bacak için bir engeldir, fakat tercih etme kabiliyetin için engel değildir. Bunu, başına gelen her şey hakkında kendine söyle, böylelikle bu engellerin sana değil başka şeylere engel olduğunu göreceksin.
10. Başına gelen her olayda, bu olaya doğru yaklaşarak hangi kabiliyetini geliştireceğini düşün. Çekici bir kadın görürsen, ona duyduğun arzuya karşı kendini sınırlayabilme kabiliyetin olduğunu keşfedeceksin. Acı içindeysen, dayanıklı olmayı keşfedeceksin. Uygunsuz sözler veya küfürler duyarsan içindeki sabrı keşfedeceksin. Ve bunu alışkanlık haline getirirsen, eşyanın görünen yüzü seni kendine sürükleyemeyecektir.
11. Hiçbir şey için “Onu kaybettim” deme, fakat, “Onu geri verdim” de. Çocuğun mu öldü? Onu geri verdin. Karın mı öldü? Onu geri verdin. Malın mülkün elinden mi alındı? Böylece o da geri dönmüş olmadı mı? “Fakat onu alan kötü bir adamdı”. Onu verenin kimin vasıtasıyla onu geri aldığı ne fark eder ki? O sana bir şey verdiğinde ondan faydalan, fakat onu kendi malınmış gibi değil, geçici olarak sana verilmiş bir emanet gibi kabul et, otelde konaklayan bir yolcunun oteli gördüğü gibi gör.
12. Kendini geliştirmek istiyorsan: ”İşlerimi ihmal edersem gelir sahibi olamayacağım, hizmetçimi düzeltmezsem gelecekte kötü olacak” gibi akıl yürütmelerini reddet. Üzüntü ve korkudan muaf bir şekilde açlık içinde ölmek, bolluk ve refah içinde fakat huzursuzca yaşamaktan iyidir; ve mutsuz olmaktansa hizmetçinin kötü olması daha iyidir.
Öyleyse küçük şeylerden başla. Azıcık bir yağ mı döküldü? Bir miktar şarabın mı çalındı? Kendine şöyle söyle: “Bu, huzurun ve sükunun pahasıdır, hiçbir şey bedavaya kazanılmaz.” Hizmetçini çağırdığında gelmeyebilir, ya da, gelse bile senin istediğini yapmayabilir. Fakat onu hiçbir zaman sana bir rahatsızlık verebilme gücüne sahip olacak kadar önemli görmemelisin.
13. Daha da ilerlemek ve gelişmek istiyorsan, kendi dışındaki nesneler hakkında aptal gibi görülmekten memnun ol. Hiçbir şeyi biliyormuş gibi görünmeyi isteme; başkalarına önemli bir kişi gibi görünsen bile kendine güvenme. Çünkü, tercih fakülteni doğayla uyumlu bir halde kullanırken aynı zamanda dıştaki şeyleri elde etmek zordur. Birincisi hakkında dikkatli olurken diğerini ihmal etmek zorundasın.
14. Eğer çocuklarının, karının ve arkadaşlarının sonsuza dek yaşamasını istiyorsan sen delisin, çünkü kontrolünde olmayan şeylerin kontrolünde olmasını istiyorsun, başkalarına ait olan şeylerin sana ait olmasını istiyorsun. Aynı şekilde, hizmetçinin hiç hata yapmamasını istiyorsan yine delisin, çünkü, kötülüğün kötülük olmamasını, başka bir şey olmasını istiyorsun. Fakat, arzularından dolayı hayal kırıklığı yaşamamak istiyorsan, bu senin elindedir. Öyleyse, elinde olanları iste. Bir kişinin sahip olmak istediği ya da kaçınmak istediği her neyse onu ona verebilen ya da giderebilen kimse o kişinin efendisidir. Öyleyse kim özgür olmak istiyorsa başkalarına bağlı olan hiçbir şeyi istemesin, hiçbir şeyi de geri çevirmesin, bunun tersi mecburi köleliktir.
15. Hayatta bir akşam yemeğindeymiş gibi davranmayı unutma. Önüne bir şey mi kondu? Elini uzat ve aşırıya kaçmadan kendi payın kadarını al. Bir şey yanından geçip gitti mi? Onu durdurma. Henüz gelmedi mi? İstemeye kalkma, önüne gelene kadar sabret. Bu prensibi çocuklara, bir eş bulmaya, dünyevi makamlara, zenginliğe karşı uygula, sonunda Allah’ın ziyafetlerine buyur edileceksin. Ve önüne konan şeyleri almayıp hatta reddedebilirsen, Allah’a çok daha yakın olursun.
16. Oğlu gurbete gittiği için, ya da öldüğü için, ya da işleri ters gittiği için üzüntü içinde ağlayan birini gördüğünde, görünüşün seni aldatmaması için dikkat et. Onun yerine, şunu söylemeye kendini hazırla: “Bu kişiyi üzen şey gerçekleşen olay değil, çünkü aynı olay başka birini üzmüyor, ancak o olay hakkında varmış olduğu hükümdür.” Kendini bu seviyeye düşürme, sakın onunla birlikte ağlayıp inleme. İçinden de sızlanma.
17. Bir dramada, yazarın hoşlandığı şekilde rol alan bir aktör olduğunu unutma. Kısaysa kısa, uzunsa uzun. Eğer senin fakir bir adamı, sakat bir insanı, bir yöneticiyi ya da herhangi bir kişiyi canlandırmanı istiyorsa, bunu doğal olarak uygula. Çünkü sana düşen rolünü iyi oynamaktır, rolü seçmek ise başkasına aittir.
18. Bir karga uğursuz şekilde öttüğü zaman, görünüşün seni kendisiyle beraber sürüklemesine izin verme, hemen kendine şu ayrımı yap ve böyle söyle: ”Bu uğursuz sesin hatırlattığı felaketlerin benimle hiçbir ilgisi olamaz, bunlar ya benim değersiz vücudum, ya malım, ya saygınlığım, ya çocuklarım ya da karımla ilgilidir. Benimle ilgili bütün kehanetler olumlu çıkacaktır, çünkü bu felaketlerin hangisi olursa olsun, onları avantaja çevirmek benim elimdedir.”
19. Kazanmanın senin elinde olmadığı hiçbir savaşa girmezsen yenilmez olursun. Öyleyse, pek çok şerefe, güce ya da herhangi bir meselede itibara sahip birini gördüğünde hemen aceleyle karar verip onun mutlu olduğuna hükmetme. Çünkü, iyiliğin özü kendi elimizde olan şeylerden meydana geldiğine göre, ortada kıskanmak ya da gıpta etmek için bir sebep yok demektir. Fakat, kendin için, bir general, bir senatör ya da bir konsolos olmayı isteme, özgür olmayı iste; ve bunu elde etmenin tek yolu kendi elimizde olmayan şeyleri küçük görmektir.
20. Sana küfreden ya da sataşan birinin değil, bu şeyleri temsil eden prensibin aşağılayıcı olduğunu hatırla. Öyleyse, herhangi biri seni kızdırdığında, onun sana hakaret ettiğine dair inancının seni kızdırdığına emin ol. Öyleyse, hemen görünüşten tahrike kapılma. Bir süre bekleyip zamanın geçmesine izin verirsen kendini daha kolay kontrol edeceksin.
21. Ölüm ve sürgün edilmek gibi berbat görünen şeyler her zaman aklında bulunsun, özellikle de ölüm, ve böylelikle sefil düşüncelerden ve bir şeyi hırsla tamah etmekten kurtulursun.
22. Samimi olarak filozof mu olmak istiyorsun? Öyleyse insanlar tarafından alay ve eğlence konusu olmaya kendini hazırla. Senin hakkında şöyle diyecekler: “Birdenbire filozof diye karşımıza dikildi” ve “Bu kibirli mağrur bakış da ne?”. Aslında mağrur bir bakışın olmasın, bu vaziyette Allah’ın yapılmasını uygun gördüğü, sana en iyi görünen şeyleri yapmaya devam et. Unutma ki, eğer istikrarını koruyabilirsen başlangıçta seninle alay eden kişiler sana imrenmeye başlayacaklar. Fakat onların alaylarına yenilirsen iki kat rezil olursun.
23. Herhangi birini memnun etmek için dikkatini dış dünyadaki şeylere yöneltirsen emin ol hayatını mahvettin demektir. Öyleyse, her şeyde filozof olmak sana yetsin ve herhangi biri tarafından filozof olarak görülmek istiyorsan kendine öyle görün, bu sana yetecektir.
24. Şu tarz düşüncelerin seni sıkıntıya sokmasına izin verme: ”Onursuzca yaşayacağım, bir hiç olacağım”. Onursuzluk kötü bir şeyse, hiçbir şey adi bir şeyle uğraşmaktan daha kötü değildir. Güç elde etmek ya da bir eğlenceye davet edilmek seni alakadar eder mi? Hiçbir şekilde! Öyleyse bu nasıl bir onursuzluk olur? Sadece kendi elindeki şeylere göre bir şey olacağına göre nasıl bir hiç olabilirsin? “Fakat arkadaşlarıma yardım edemeyeceğim.” Yardım edememekle ne kast ediyorsun? Senden para alamayacaklar ya da sen onları Roma vatandaşı yapamayacaksın. Bunların başkalarına ait şeyler olmayıp senin elinde olduğunu kim söyledi? Kim elinde olmayanı başkasına verebilir? “Öyleyse bir şeyler kazan da bizim de onda bir payımız olsun.” Eğer onları şerefimi, sadakatimi ve ruh yüceliğimi koruyarak elde etmem mümkünse, bana bunun yolunu göster ve ben onları elde edeceğim. Fakat, sen iyi olmayanı elde et diye benim kendi iyiliğimi kaybetmemi istiyorsan ne kadar insafsız ve ahmak olduğunu anla. Ayrıca, para mı daha önemlidir yoksa dürüst ve şerefli bir arkadaş mı? Öyleyse, benden bu erdemleri kaybettirecek şeyleri yapmamı isteyeceğine, bu erdemleri kazanmama yardım et. “İyi, fakat bu durumda ülkeme hiçbir yardımım dokunmayacak.” Gene soruyorum, burada yardımla ne kast ediyorsun? “Yurdun, senin yaptırdığın anıtlara ve hamamlara sahip olamayacak.” Bu ne ifade eder? Bir demirciden ayakkabı vermesi ya da bir ayakkabıcıdan silah vermesi elbette istenmez. Herkesin kendi işini yapması yeterlidir. Ve sen, şerefli ve sadık bir vatandaş olmakla ülkene faydalı olmayacak mısın? Tabi ki olacaksın. Öyleyse yararsız biri değilsin demektir. “Peki, devlette benim statüm ne olacak diyorsun.” Sadakatini ve şerefini koruyarak ne olacaksan o olacak. Fakat, faydalı olacağım derken bu erdemleri kaybedersen, inançsız ve utanmaz biri haline gelirsen, ülkene nasıl faydalı olabilirsin?
25. Bir eğlencede, ya da bir iltifatta, ya da bir görüşmede bir başkası sana tercih mi edildi? Eğer bu şeyler iyiyse, onun adına sevinmelisin, eğer kötüyse, onları kaçırdığına üzülmene zaten gerek yok. Başkalarının, elimizde olmayan şeyleri elde etmek için kullandıkları araçları kullanmadan onların elde ettikleri şeyleri elde etmenin mümkün olmadığını unutma. Büyük birinin kapısına sık sık uğramayan, ona hizmet etmeyen, onu övmeyen bir kişi nasıl bunları yapan kadar iyi karşılanabilir? Eğer bu şeylerin fiyatını ödemeden onlara sahip olmak istiyorsan, haksız ve açgözlüsün demektir. Marul kaça satılır? Diyelim ki elli kuruşa. Eğer biri elli kuruşu verip marulu alırsa ve sen de ödemediğin için onu almazsan, onun sana göre bir avantaj kazandığını düşünme. Onun marulu varsa, senin de cebinde elli kuruşun var. Dolayısıyla, bizim durumumuza bunu uygularsak, sen birinin düzenlediği eğlenceye davet edilmedin, çünkü ona bir akşam yemeğinin satıldığı ücreti ödemedin. Onun ücreti yemeği veren kişiyi övmek ya da ona dalkavukluk etmektir. Eğer senin hoşuna gidiyorsa ücretini öde. Fakat, ücretini ödemeden bir şeyi elde etmeye kalkıyorsan, sen açgözlü bir beyinsizsin demektir. Öyleyse bu ziyafetin yerine koyabileceğin bir şey yok mu? Evet, aslında var: Övmek istemediğin birini övmemek, ve o kişinin davranışlarına katlanmak zorunda kalmamak.
26. Tabiatın iradesi birbirinden ayırt etmediğimiz şeylerden öğrenilebilir. Mesela, komşumuzun çocuğu bir bardağı kırdığında, “Olur böyle şeyler” deriz. Öyleyse, kendi bardağın kırıldığında aynen bir başkasınınki kırılmış kadar etkilenmelisin, daha fazla değil. Bunu daha önemli şeylere de uygula. Birinin çocuğu ya da karısı mı öldü? Bu durumda herkes şöyle konuşur: “İnsanlık hali, yapacak bir şey yok”. Fakat ölen kendi çocuğumuzsa, “Perişanız, mahvolduk” demeye başlarız. Bu durumda, aynı şey başkalarının başına geldiğinde ne kadar etkilendiğimiz hatırlanmalıdır.
27. Bir işaret nasıl hedefe ulaşamamak için koyulmazsa, kötülüğün doğası da dünyada bulunmaz.
28. Bir kişi senin vücudunu rastgele karşısına çıkan bir yabancıya verirse muhakkak kızarsın. Öyleyse kendi aklını, kafanı karıştırsın ve seni şaşırtsın diye sana hakaret eden birine teslim etmekten utanmaz mısın?
29. Bir işe girişirken onun neyi gerektirdiğini ve ne tür sonuçlar vereceğini iyice düşün, ondan sonra o işe başla. Böyle yapmazsan, büyük bir heyecanla başlarsın fakat neticelerini düşünmediğin için bazı sonuçlar ortaya çıkınca utanç içinde ondan vazgeçersin. “Olimpiyat oyunlarında başarılı olacağım”. Bunun için ne gerekir ve sonunda bu iş ne sonuç verir iyice düşün, sana avantaj sağlayacaksa bu işe giriş. Kurallara uymak, diyet yapmak, lezzetli şeylerden uzak durmak; sıcakta ve soğukta düzenli egzersiz yapmak, soğuk su içmekten kaçınmak, bazen şarap bile içmemek gerekecektir. Tek kelimeyle, kendini bir doktora teslim eder gibi jimnastik hocana teslim etmelisin. Mücadele esnasında bir çukura atılabilirsin, kolun yerinden çıkabilir, bileğin burkulabilir, toz yutabilirsin, kırbaçlanabilirsin ve neticede yenilebilirsin de. Bütün bunları değerlendirdiğinde hala istekliysen savaşa öyle git. Dikkat et, böyle yapmazsan, bazen güreşçiler gibi oynayan, bazen gladyatörlük yapan, bazen borazancılık yapan, bazen de trajedi rolü oynayan çocuklar gibi davranmış olacaksın. Yani, kah bir güreşçi, kah bir gladyatör, kah bir filozof, kah bir hatip olacaksın fakat ruhunla bir hiç olacaksın. Bir maymun gibi bütün gördüklerini taklit edeceksin, böyle biri ardından diğerini yapmak senin hoşuna gidecek fakat bir şeye alışır alışmaz o gözünden düşecek. Çünkü hiçbir şeye düşünerek başlamadın, meseleyi bütün yönleriyle ele almadın, ya da iyice tetkik etmedin, ihtiyatsızca yol aldın. Bazıları bir filozof ya da Euphrates gibi bir hatip görse hemen onlar gibi olmak isterler. Öncelikle, meselenin ne olduğunu, kendi tabiatının neyi kaldırabileceğini düşün. Güreşçi olmayı düşünüyorsan, omuzlarına, sırtına ve uyluklarına bak; çünkü, farklı kişiler farklı işler için yaratılmıştır. Şimdi yaptığın gibi davranarak bir filozof olabileceğini mi sanıyorsun? Bol bol yiyip içerek, şimdi olduğun gibi kızgın ve tatminsiz olarak? İzlemelisin, çalışmalısın, çeşitli lezzetlerden iyilerini seçmelisin, tanışıklığı bırakmalısın, hizmetçin tarafından hor görülmelisin, tanıştığın kişiler tarafından alaya alınmalısın, her şeyde, mahkemelerde, şerefte, hükümde herkesten aşağı olmalısın. Bütün bunları göze alıyorsan ve bunlardan ayrılırken kayıtsızlık, özgürlük ve sükuneti arayan bir kafa yapısına sahipsen yaklaş. Eğer böyle değilsen, gelme. Çocuklar gibi bir zaman filozof, sonra vergi tahsildarı, sonra hatip, sonra da Sezar’ın memuru olma. Bunlar tutarlı değildir, ya iyi bir adam ol ya da kötü. Ya kendi iradeni ya da dış dünyayla ilgili işleri geliştir, kendini ya içindeki ya da dışındaki şeylere ada, yani ya bir filozof ol ya da sıradan bir insan.
30. Her zaman görevler ilişkilere göre belirlenir. Biri baba mı? Öyleyse çocukları ona bakmalı, onunla ilgilenmeli, her konuda ona itaat etmeli, sözlerini sabırla dinlemelidir. “Fakat o kötü bir baba.” Sana mutlaka iyi bir baba verileceğini kim söyledi? Sana sadece bir baba verilecektir. Kardeşin sana haksızlık mı yapıyor? Ona karşı kendi durumunu koru. Onun yaptıklarını değil, tercih fakülteni tabiatla uyumlu tutabilmek için ne yapman gerekiyorsa onları dikkate al. Çünkü sen izin vermedikçe başkası sana zarar veremez. Zarar gördüğünü düşündüğün zaman zarar görürsün. Böylelikle, komşu, vatandaş, general kavramlarından yola çıkıp çeşitli ilişkileri nazar-ı irtibata alarak her birine karşılık gelen vazifelerini keşfedeceksin.
31. Şundan emin ol ki, Allah’a karşı dindar olmanın en temel gereği, evreni iyilik ve adaletle yönettiğine inanmak ve bu şekilde O’nun hakkında doğru kanaatler oluşturmaktır. Ve O’na itaat etmek, teslim olmak ve en mükemmel bir anlayışın neticesi olarak O’nu her konuda içinden gelerek takip etmektir. Böylelikle hiçbir zaman Allah’ta hata bulmazsın ve seni ihmal ettiğini düşünerek O’nu suçlamazsın. Ve bunu gerçekleştirmenin tek yolu elinde olmayan şeylerden kendini çekip almak ve iyi ile kötüyü sadece elinde olan şeyler için düşünmektir. Çünkü, elinde olmayan herhangi bir şeyin iyi ya da kötü olduğunu düşünürsen, istediğin bir şey konusunda hayal kırıklığına uğradığında, ya da kaçınmaya çalıştığın bir şey başına geldiğinde, kaderini yazanda hata bulacak ve O’nu suçlayacaksın. Her canlı doğal olarak kendisine zararlı görünen şeylerden ve onların sebeplerinden kaçmak ve nefret etmek, faydalı olan ve faydaya sebep olan şeylerin peşine düşmek ve onları beğenmek üzere yaratılmıştır. Dolayısıyla, kendisini zarar görmüş kabul eden birisinin kendisine zarar verdiğini düşündüğü kişiden memnun olması, zarar hakkında sevinmesi kadar imkansızdır. İyi olan şeylerden oğluna bir pay vermeyen baba, oğlu tarafından hakarete uğrar, sövülüp sayılır. İmparatorluğu iyi bir şey sanmak Polynices ile Eteocles’i birbirine düşman yapan şeydir. Bu sebepten dolayı, ister çiftçi, ister gemici, ister tüccar olsun, karılarını ve çocuklarını kaybedenler Allah’a söverler. Fayda ve çıkar neredeyse dindarlık da oradadır. Yani, arzularını ve nefretlerini düzenlemekte dikkatli olan kişi dindarlık mevzubahis olduğunda da dikkatlidir. Ayrıca, herkes Allah’a kendi ülkesinin adetlerine göre, saf ve temiz, ihmalkarlık yapmadan, israf etmeksizin ve kabiliyeti ölçüsünde kurbanlar ve adaklar sunmalıdır.
32. Kehanete başvurduğunda, başına gelecek olayın ne olduğunu bilmediğini ve onu kahinden öğreneceğini unutma. Eğer o senin elinde olmayan şeylerden ise, iyi ya da kötü olamaz. Öyleyse, kahine arzu veya nefretle gelme. Öncelikle, türü ne olursa olsun, her olayı kendine faydalı hale getirebilme gücü sende olduğu için, olay ne olursa olsun senin için fark etmeyeceği ve sana bir şey ifade etmeyeceği bilgisini kazan. Buna hiç kimse mani olamaz. Sana herhangi bir öğüt verildiğinde, kimlerin bu nasihati verdiğini ve buna itaat etmediğinde kimlerin nasihatini görmezlikten geldiğinihatırla. Kahine, Sokrates’in tavsiye ettiği gibi, akılla ya da herhangi bir sanatın metotlarıyla çözümlenemeyecek problemler için git. Öyleyse, bir arkadaşımızı ya da ülkemizi bir tehlike karşısında savunmanın bize düşen bir görev olup olmadığını kahine sormamalıyız. Çünkü bu durumda kahin, işin ucunda ölüm, sakat kalma ya da sürgün edilme olabileceği konusunda seni uyarabilir. Fakat bütün bu tehlikelere rağmen sağduyu dostumuza yardım etmeyi ya da vatanımız için savaşmayı emreder. Başvurduğun kahinden daha büyük bir kahin olan Pythian’ın, arkadaşı öldürülecekken ona yardım etmeyen kişiyi tapınağından kovduğunu unutma.
33. Kendine hemen, hem yalnızken hem de insanların arasındayken uyacağın bir karakter ve davranış biçimi belirle. Çoğunlukla sükut halinde ol, ya da birkaç kelimeyle gerektiği kadar konuş. Durum gerektirdiğinde bazen ihtiyatı elden bırakmadan karşılıklı konuşma içine girebiliriz, fakat bu konuşma genel konular, gladyatörler, ya da at yarışları, ya da atletizm şampiyonları, ya da ziyafetler gibi bayağı konular ya da insanlar hakkında onları suçlayıcı, ya da övücü, ya da karşılaştırmaya dayalı konularda olmamalıdır. Konuşma yoluyla arkadaşlarını uygun konulara çekebilirsen bunu yapmaya çalış fakat yabancılar arasındayken sessiz ol.
Çok fazla kahkaha atma.
Mümkünse hiç yemin etme, ya da en azından elinden geldiğince etmemeye çalış.
Halka açık bayağı eğlencelerden uzak dur, fakat gitmeni gerektiren bir durum olursa, farkında olmadan bayağı davranışlar içine girmemek için sürekli tetikte ol. Şunu kesin olarak bil ki, bir insan ne kadar efendi olursa olsun, eğer arkadaşında bir pislik varsa kim onunla sohbet ederse ona da pislik bulaşacaktır.
Bedene ihtiyacı olan yiyecek, içecek, giysi, ev, aile gibi şeyleri gereğinden fazla sağlama. Gösteriş amaçlı her şeyi ise sil ve reddet.
Evlilik öncesi kadınlarla ilişki kurmaktan mümkün olduğunca kendini temiz tutmaya çalış, eğer bu mümkün olmazsa onlarla kanuni yollardan ilişki kur. Fakat özgürlüğünü yaşayanlara karşı baş belası, azarlayıcı biri olma, perhiz yapıyorum diye de kendini övme.
Birinin senin hakkında kötü konuştuğunu duyarsan kendini temize çıkarmaya çalışma ve şöyle söyle: ”Demek o benim diğer yanlışlarımı bilmiyormuş, bilseydi sadece bunları söylemezdi”.
Umuma açık eğlencelere çok sık gitme, fakat bir sebepten ötürü orada bulunursan kendinden fazla hiç kimse için endişeleniyormuş gibi görünme, yani, şeylerin nasılsa öyle olmalarını iste, kim yeniyorsa ondan tarafa ol, böyle daha rahat olursun. Fakat uzun konuşmalardan, birileriyle alay etmekten ve şiddetli duygulara kapılmaktan tamamıyla kaçın. Eve döndüğünde başından neler geçtiğine dair uzun bahisler açma, seni daha ahlaklı yapmayacak ve ruhen daha fazla olgunlaştırmayacak bu tür şeyler üzerine fazla konuşma. Eğer böyle yapmazsan, gösteriden çok fazla etkilendiğin ortaya çıkacaktır.
Hiçbir yazarın provasına gitme, ne de oralarda bulunma. İlle de gitmen gerekirse ağırbaşlılığını ve sükunetini koru, ama somurtkan görünmemeye çalış.
Birileriyle, özellikle de yüksek makamda birileriyle görüşüp müzakere etmeye gittiğinde, Sokrates’in ya da Zenon’un böyle bir durumda nasıl davranacaklarını düşün, böylelikle ne olursa olsun ondan faydalı bir sonuç çıkartabilirsin.
Güç sahibi birinin yanına giderken, onu evinde bulamayabileceğini, içeri alınmayabileceğini, kapıların sana açılmayabileceğini, seni dikkate almayabileceğini hesaba katarak git. Eğer bütün bunlara rağmen vazife icabı gitmen gerekiyorsa olanlara katlan ve sakın şöyle deme: “Bu kadar zahmete değmezdi”. Çünkü bu bayağı bir sözdür, dış dünyadaki şeylerin çok fazla etkisinde kalan birinin söyleyeceği türden bir söz.
Herhangi bir sohbet esnasında kendi davranışlarından ve karşılaştığın tehlikelerden sıkça ve aşırı bir şekilde bahsetme. Almış olduğun risklerden bahsetmek senin ne kadar hoşuna gitse de, senin maceralarını dinlemek başkalarının aynı derecede hoşuna gitmeyebilir. Benzeri şekilde, insanları güldürmeye de çalışma. Çünkü bu, kaygan bir noktadır ve seni bayağı davranışlar içine çekebilir. Ayrıca itibarını da azaltabilir. Ahlaksızca konuşmalar da tehlikelidir. Öyleyse, ne zaman böyle bir konuşma gelişirse, uygun bir fırsat varsa, konuyu bu noktaya çeken kişiyi azarla, ya da, en azından, sus, mahcup ve sert bakışlarınla böyle bir konuşmadan hoşnut olmadığını göster.
34. Şehevi bir hayal gözünün önünde canlandığında, seni diğer hayaller gibi sürükleyip götürmesine izin verme. Ve şu iki şeyi hatırla: Bu zevki ne kadar süre tadacaksın ve sonrasında ne kadar süre pişmanlık yaşayacaksın. Diğer taraftan, bu zevkten kaçınma neticesinde ne kadar büyük bir ruhani haz ve tatminlik duyacağını hesaba kat. Eğer bu zevki tatmanın vakti gelmişse, onun tatlılığı ve çekiciliği karşısında yenik düşmemeye dikkat et. Diğer tarafa o duyguyu yenmenin ve kontrol altına almanın ona mağlup olmaktan ne kadar iyi olduğunu koy.
35. Yapılması gerektiğini düşündüğün bir şeyi yaparken çoğunluğun kanaati seni kınama yönünde olsa bile sakın onu yapmaktan vazgeçme. Bu davranış yanlışsa onu zaten yapma, ama doğruysa, seni haksız yere kınayacak olanlardan niçin korkuyorsun?
36. “Şimdi gündüzdür” ve “Şimdi gecedir” önermeleri ayrı ayrı ele alındığında bir anlam ifade eder, fakat bu ikisi birleştirilirse anlamsızlaşır, hiçbir şey ifade etmez. Aynen bunun gibi, bir ziyafette en büyük parçayı almak bedensel açıdan çok arzulanır bir şey olsa da, eğlencenin sosyal ruhuna aykırıdır. Öyleyse, birileriyle yemek yerken sadece önüne konan şeylerin vücuduna faydasını değil ev sahibine karşı saygınlığını korumayı da unutma.
37. Gücünü aşan bir iş yapmaya kalkarsan, sadece itibarını kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda, başarabileceğin şeyleri de yapamamış olursun.
38. Yürürken nasıl ayağına bir çivinin batmaması ya da bileğini burkmamak için dikkat ediyorsan, zihnindeki yönetme fakültesine de zarar vermemeye çalış. Yaptığımız her şeyde bu prensibi uygulayabilirsek çok daha güvende oluruz.
39. Ayak nasıl ayakkabı için bir ölçüyse, vücut da mülkiyet için bir ölçüdür. Bu sınıra bağlı kalırsan, doğru ölçüyü tutturmuş olursun. Onun ötesine gidersen, sonunda bir uçurumdan yuvarlanıyormuş gibi sürüklenip gidersin. Aynen ayakkabı için ayağın ihtiyacının ötesine gittiğinde önce yaldızlı sonra işlemeli ayakkabılar isteyeceğin gibi. Çünkü, bir kere ölçüyü aştığında durabileceğin hiçbir sınır kalmaz.
40. Ondört yaşın üstündeki kadınlara erkekler ‘Sayın Bayan’ diye hitap ederler. Kadınlar, erkeklere zevk verdikleri ölçüde değerli bulunduklarını düşünerek kendilerini süslemeye başlarlar ve bütün ümitlerini bu süse bağlarlar. Bundan dolayı, onların ancak namuslu, terbiyeli ve alçak gönüllü olarak değer kazanacağını elimizden geldiğince onlara anlatmalıyız.
41. Sürekli bedenin ihtiyaçlarıyla ilgilenmek, gereğinden fazla bolca spor yapmak, yemek, içmek ve diğer bedensel fonksiyonlarla uğraşmak ahmaklığın işaretidir. Bunlar bir şekilde yapılmalıdır fakat insan asıl dikkatini ve yoğunluğunu bedene değil akıla ve ruha yöneltmelidir.
42. Birisi sana kötü sözler söylediğinde ya da kötü bir şey yaptığında bil ki o kişi kendi karakterinin gereğini sergilemektedir. Tabi ki onun senin hakkında sana göre iyi olacak şekilde davranması mümkün değildir, o sadece kendine göre iyi olan şekilde davranacaktır. Ve kanaati yanlışsa, kendisi zarardadır çünkü aldanmanın kurbanı olmuştur. Aynı şekilde, eğer doğru olan bir hükmün yanlış olduğu zannedilirse bundan hüküm hiçbir zarar görmez, sadece onun yanlış olduğuna inanıp aldanan kişi zarar görür. Hayatında bu prensibe göre hareket edersen, sana sövüp sayan, seni yeren bir kişiye karşı dahi nazik ve kibar olabilirsin, çünkü şöyle söylersin: “O da kendine göre haklı.”
43. Her şeyin iki tutacağı vardır, birisi onu taşıyabilir diğeri taşıyamaz. Eğer kardeşin sana bir yanlış yaparsa, meseleye bu yapılan yanlış yönünden bakma, oradan onu taşıyamazsın. Fakat diğer açıdan bak, hatırla ki o senin kardeşindir, onunla birlikte büyüdünüz, bu tarafından tutarsan onu taşıyabilirsin.
44. “Ben senden daha zenginim, öyleyse senden daha üstünüm”, “Ben senden daha iyi bir hatibim, öyleyse senden üstünüm” gibi akıl yürütmeler mantıksızdır. Şöyle düşünmek daha mantıklıdır: ”Ben senden daha zenginim, öyleyse senden daha çok malım mülküm var”,”Ben senden daha hatibim, öyleyse konuşmam senden daha iyi”. Çünkü sen eşya ya da konuşmadan daha fazla bir şeysin.
45. Bir adam hızlı banyo yapıyorsa, onun kötü banyo yaptığını söyleme, sadece hızlı yaptığını söyle. Bir adam fazla şarap içiyorsa, onun çok kötü içtiğini söyleme, yalnızca çok içtiğini söyle. Onu böyle yapmaya iten şeyin ne olduğunu bilmeden kötü davrandığına nasıl hüküm verebilirsin? Böylelikle bir konunun aslını iyice anlamadan sadece görünüşe göre hüküm verme tehlikesinden kurtulmuş olursun.
46. Kendine hiçbir zaman filozof deme. Eğitimsiz kişilerin yanında ağır felsefi konulardan söz açma, ortama uygun şekilde davran. Mesela bir ziyafette, yemeğin nasıl yenmesi gerektiğine dair şeyler söyleme, sadece nasıl yenmesi gerekiyorsa öyle ye. Sokrates’in nasıl gösterişin her çeşidinden kaçındığını hatırla. İnsanlar onun yanına gelip felsefecilerle tanışmak istediklerini söylediklerinde kendisinin ihmal edilmesine hiç aldırış etmeden onların istediklerini yapardı. Bilgisiz kişilerin yanında felsefi meselelerle ilgili bir konu açıldığında çoğunlukla sessiz ol. Çünkü böyle bir durumda hazmetmediğin bir düşünceyi ağzından kaçırma tehlikesi vardır. Ve biri sana “Sen hiçbir şey bilmiyorsun” derse, sen de öfkelenmemeyi başarırsan, işte o zaman doğru yolda olduğunu bil, felsefeci olmaya başlıyorsun demektir. Çünkü koyunlar çobanlarına ne kadar ot yediklerini göstermezler, fakat yediklerini hazmedip yün ve süt yaparlar. Sen de aynısını yap; insanlara prensiplerini anlatmak yerine, onlara hazmettiğin bu prensiplerin sonuçlarını göster.
47. Sade bir yaşam şeklini benimsersen, bunu başardım diye kendinle gururlanma. Yalnız su içiyorsan her fırsatta “Ben yalnız su içiyorum” deyip durma. Kendini çok ağır şartlarda yetiştirmek istiyorsan bunu kendine sakla ve başkalarına gösteriş malzemesi yapma. Heykellere sarılma, çok şiddetli susadığında ağzına az bir miktar soğuk su al, bununla ağzını çalkala ve tükür, ama bunu hiç kimseye söyleme.
48. Cahil bir adamın karakteri şudur: Faydayı ve zararı hiçbir zaman kendisinde aramaz, hep dışarıda arar. Filozofun karakteri ise faydayı ve zararı hep kendisinde aramasıdır.
Bir kişinin olgunlaştığını gösteren işaretler şunlardır: Kimseyi suçlamaz, kimseyi övmez, kimseden şikayet etmez, kimseyi suçlamaz, hiçbir zaman kendisini bir şey görmez ya da bir şey bildiğini zannetmez. Birisi ona iltifat ederse, içinden bu iltifata güler, biri onu suçlarsa kendini savunmaya kalkmaz. Kendisini iyice iyileşinceye kadar dikkatli davranan bir hasta gibi görür. Bütün arzularından kurtulmuştur ve nefretini kendi gücünü aşan şeylere karşı değil, kendi elinde olan ve fıtrata zıt olan şeylere yöneltir. Gücünü kullanırken zorlamasız ve nazik davranır. İnsanlar onu aptal ya da cahil görürse bunu hiç umursamaz. Kısacası, kendisini, pusuda hazır bekleyen bir düşmanıymış gibi görür ve her zaman tetikte yaşar.
49. Bir adam Chyrsippus’un kitaplarını anlayıp yorumlayabildiği için kendisiyle övünürse, kendi kendine şöyle söyle: “Eğer Chyrsippus muğlak ve anlaşılmaz yazmasaydı bu adam kendisinde övünülecek hiçbir şey bulamayacaktı.” Benim gayem ne ki? Tabiatı anlamak ve ona uygun yaşamak. Tabiatı doğru yorumlayan birini ararım, ve Chrysippus’un bunu yaptığını görünce ona yönelirim. Fakat onun yazdıklarını anlayamıyorum, öyleyse onu anlayan birini bulmaya çalışırım. Buraya kadar övünülecek bir şey yok. Fakat, onu doğru yorumlayanı bulduğum zaman, bana düşen onun nasihatlerine uygun yaşamaktır. İşte sadece bu, evet bu övünülecek bir şeydir. Fakat sadece yapılan yoruma hayran kalıyorsam, felsefeci olacağıma Homer yerine Chrysippus’u yorumlayan bir gramerci olmuş olurum. Öyleyse, birisi bana “Chrysippus’u oku” dediğinde, eğer onun öğretisine uygun bir şekilde yaşamıyorsam utanç verici bir duruma düşmüşüm demektir.
50. Kendi kendine uyulacak birtakım prensipler belirlediğinde, onlara, çiğnediğinde dinsiz sayılacağın kanunlarmış gibi sıkı bağlan. Fakat başka birinin senin hakkında dediklerine kulak asma, çünkü bu senin kontrol edebileceğinin ötesinde bir şeydir.
51. Ne zamana kadar kendini mükemmel sayıp aklın gösterdiği kurallara uymayı savsaklayacaksın? Öğrenmen gereken kuralları öğrendin ve doğruluklarını kabul ettin. Kendini geliştirmeyi geciktiriyorsun, daha hangi hocayı bekleyeceksin? Artık bir çocuk değilsin, yetişkin bir adamsın. Eğer şimdi dikkatsiz ve üşengeç olursan, hep yapman gerekenleri ertelersen, kendine yöneleceğin günü hep bir gün sonraya bırakırsan hiçbir ilerleme kaydedemezsin ve cehalet içinde yaşamaya devam edersin. Öyleyse çok geç olmadan olgun ve ehliyetli bir kişi olarak yaşama kararını ver ve sana en güzel görünen şey çiğneyemeyeceğin bir kanun olsun. Eğer bir acı ya da bir zevk, övgü ya da yergi, önüne ne çıkarsa hatırla ki artık savaş günü gelmiştir. Olimpiyat oyunları başlamıştır ve artık hiçbir şeyi erteleyemezsin. Bir gün hatta bir davranış kazanmana veya kaybetmene yol açabilir.
İşte Sokrates mükemmelliğe bu şekilde ulaşmıştır, karşılaştığı her olayda başka hiçbir şeye değil yalnızca akla dayanarak. Eğer henüz bir Sokrates değilim diyorsan Sokrates gibi olmayı isteyen biri gibi yaşamalısın.
52. Felsefenin ilk ve en gerekli bölümü prensiplerin uygulanmasıyla ilgilidir; mesela, “Yalan söylememeliyiz”, ikinci bölüm kanıtlamalarla ilgilenir, mesela, “Yalan söylemememizi gerektiren şey nedir?”, üçüncüsü ise bu süreçleri güçlendirmek ve analiz etmek gibi şeylerdir, mesela, “Bunun geçerli bir ispat olduğu nereden belli? ,”İspat nedir?”, “Bir şeyin başka bir şeyi gerektirmesi ne demektir?”, “Çelişki nedir?”, “Doğruluk nedir”, “Yanlışlık nedir?” Buradan şu çıkar ki, üçüncü bölüm ikinciden dolayı, ikinci bölüm de birinciden dolayı gereklidir. Fakat, en gerekli olan ve üzerinde durmamız gereken birinci bölümdür. Ama biz genellikle tam tersini yaparız. Çoğunlukla üçüncüyle meşgul oluruz, bütün dikkatimizi ona veririz, fakat bu arada birinciyi tamamen ihmal ederiz. Dolayısıyla, yalan söylerken aynı anda yalan söylemenin neden doğru olmadığını ispatlamaya hazırızdır.
53. Bütün durumlarda şu prensipleri elimizde hazır bulundurmalıyız:
Ey Rabbim ve ey kader,
Gitmemi uygun gördüğünüz yere beni götürünüz
Neşeyle gideceğim, tereddüt edip korksam da
Mutlaka takip edeceğim
Cleanthes
Kadere uyan bizim nazarımızda
Kabiliyetlidir ve hikmet sahibidir
Euripides
Ey Crito,
Bu Tanrı’nın isteğiyse bırak öyle olsun
Plato, Crito
Anytus ve Meletus belki beni öldürebilirler ama asla hiçbir zarar veremezler.
Plato, Apology
More
Less
Experience
Years of experience: 12. Registered at ProZ.com: Feb 2017.
Expertise